Μετά από μια περίοδο έντονων διαφωνιών της με την αντιδημαρχία
Πολιτισμού και ενώ στην πόλη φουντώνουν κάθε μέρα και περισσότερο οι
κριτικές για κακή διαχείρηση, αστοχίες, προσωπικές βλέψεις και λάθος
επιλογές στο χώρο του Πολιτισμού, έρχεται σήμερα η επιστολή παραίτησης
που μας κοινοποίησε η Ιφιγένεια Ταξοπούλου, από την επιτροπή των
Δημητρίων. Μια επιστολή που δημιουργεί μείζον θέμα για τη διοίκηση
Μπουτάρη και που ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου για μια σειρά ζητήματα
που θα ακολουθήσουν από δω και μπρος.
Προς τον
κ. Σπύρο Πέγκα
Αντιδήμαρχο Πολιτισμού
του Δήμου Θεσσαλονίκης
Κοινοποίηση:
κ. Γιάννη Μπουτάρη, Δήμαρχο Θεσσαλονίκης
κ. Παναγιώτη Αβραμόπουλο, Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου
Θεσσαλονίκη, 10 Ιουλίου 2012
Αξιότιμε κ. Αντιδήμαρχε,
Χθες καταθέσατε προς έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο την εισήγησή σας για το καλλιτεχνικό πρόγραμμα των φετινών, 47ων
Δημητρίων, το οποίο, παράλληλα, δόθηκε και στη δημοσιότητα. Στο
προοίμιο της εισήγησης αυτής, το πρόγραμμα που εγκρίθηκε παρουσιάζεται
ως αποτέλεσμα των επιμέρους προγραμμάτων που καταρτίστηκαν από την
τριμελή καλλιτεχνική επιτροπή.
Επειδή, κατόπιν δικής σας πρότασης η οποία έγινε αποδεκτή από το
Δημοτικό Συμβούλιο, έχω οριστεί υπεύθυνη για τον θεατρικό προγραμματισμό
των Δημητρίων, είμαι υποχρεωμένη να διαφοροποιηθώ δημοσίως από το
πρόγραμμα που παρουσιάσατε στη χθεσινή εισήγησή σας, σε ό,τι αφορά
συγκεκριμένες εκδηλώσεις που εντάχθηκαν σε αυτό, κατόπιν δικής σας
παρέμβασης και παρά τη ρητή και αιτιολογημένη διαφωνία μου.
Συγκεκριμένα, στις 2 Μαϊου 2012, κατέθεσα – όπως μας ζητήσατε – το
θεατρικό πρόγραμμα για τη φετινή διοργάνωση, λαμβάνοντας υπόψη:
α. τον διαθέσιμο προϋπολογισμό (περίπου 70.000 ευρώ),
β. τις αιτήσεις συμμετοχής που είχαν κατατεθεί εμπρόθεσμα, καθώς και
γ. το προγραμματικό πλαίσιο της καλλιτεχνικής πολιτικής για τα
Δημήτρια, που συνδιαμορφώσαμε ως καλλιτεχνική επιτροπή από πέρσι, και το
οποίο εκθέσατε και υπερασπιστήκατε δημοσίως πολλές φορές μέχρι
πρότινος: λίγες (κατ’ ανάγκη) αλλά υψηλού κύρους ξένες παραγωγές, έμφαση
στις τοπικές δυνάμεις και πρωτίστως στη νεότερη γενιά καλλιτεχνών,
πρωτότυπες παραγωγές και όχι επαναλήψεις, συμπαραγωγές και συνεργασίες
με φορείς της πόλης και, βέβαια, αποδέσμευση από το αμιγώς εμπορικό
θέατρο και τις κάθε είδους, εμπορικής αντίληψης, προτάσεις.
Δεδομένου του εξαιρετικά συρρικνωμένου προϋπολογισμού, όπως σας
εξηγούσα στο σκεπτικό που συνόδευε το πρόγραμμά μου, θεώρησα καλό, φέτος
που η πόλη γιορτάζει, το μικρό αυτό κονδύλιο να «επενδυθεί»
αποκλειστικά στις δημιουργικές δυνάμεις της πόλης και στη νεότερη
καλλιτεχνικά γενιά. Αυτός ήταν ο κοινός άξονας του προγράμματός μου, που
περιλαμβάνει 7 νέες παραγωγές (οι οποίες θα κάνουν όλες την πρεμιέρα
τους στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο των Δημητρίων), ένα τιμητικό αφιέρωμα
στη Ρούλα Πατεράκη (κατ’ αναλογία με το περσινό αφιέρωμα στον Δημήτρη
Δημητριάδη) και δύο σημαντικές ξένες συμμετοχές, τον πολυβραβευμένο
γερμανικό θίασο SheShePopκαι το Θέατρο των Εθνών της Μόσχας, σε μια
σπάνια συνεργασία του Γεβγκένι Μιρόνοφ με τον διάσημο σκηνοθέτη Τόμας
Όστερμάγιερ.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, της κοινής, προγραμματικής αντίληψής μας για
τα Δημήτρια, και του ειδικότερου σκεπτικού για τη φετινή διοργάνωση,
θεώρησα – και εξακολουθώ να πιστεύω – ότι δεν είναι δυνατόν να ενταχτεί η
παράσταση «Ρόουζ» της κας Ζωής Λάσκαρη. Παρά τις πιέσεις που μου
ασκήσατε, σας εξέθεσα πολλές φορές, γραπτώς και προφορικώς, τα
επιχειρήματά μου και, σε κάθε περίπτωση, δεν συμπεριέλαβα τη
συγκεκριμένη πρόταση στο θεατρικό πρόγραμμα που κατέθεσα.
Παρόλ’ αυτά, στην τελική εισήγηση των Δημητρίων που μου έστειλε στις
26 Ιουνίου η υπηρεσία σας, για τις παρατηρήσεις μου προ της κατάθεσης
στο Δημοτικό Συμβούλιο, είδα ότι είχατε εντάξει, με δική σας
πρωτοβουλία, την εν λόγω παράσταση στο πρόγραμμα του θεάτρου.
Στο βαθμό που, όπως γνωρίζετε, μου έχει ανατεθεί η συνολική ευθύνη
για το θεατρικό πρόγραμμα, σας απάντησα άμεσα και γραπτώς, εκθέτοντας
τις έντονες αντιρρήσεις μου για την πρωτοβουλία σας, τόσο για λόγους
καλλιτεχνικούς, όσο και για λόγους δεοντολογίας.
Κατόπιν αυτού, στις 28 Ιουνίου, μου στείλατε νέα, διορθωμένη
εισήγηση, η οποία αίφνης περιλάμβανε τον θεατρικό θεματικό κύκλο «100
χρόνια Εβραϊκής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη». Την εισήγηση συνόδευε
επιστολή της υπηρεσίας σας που μου γνωστοποιούσε ότι «Μετά δε από
σύσκεψη με τον Αντιδήμαρχο, στις 27/6/2012 το μεσημέρι, για την τελική
μορφή της εισήγησης των ΔΗΜΗΤΡΙΩΝ, η παράσταση ΡΟΟΥΖ μαζί με τις
παραστάσεις: ‘’ΧΡΥΣΗ ΠΟΛΗ’’ από την Πειραματική Σκηνή και την Θεατρική
Ομάδα ‘’Παπαλάγκι και την παράσταση ΄΄ΡΑΧΗΛ’’ του Κέντρου Θεατρικής
Ερευνας Θεσσαλονίκης, εντάσσονται στον κύκλο ‘’100 χρόνια Εβραϊκής
παρουσίας στη Θεσσαλονίκη’’.
Πρώτα-πρώτα, δεν μπορώ παρά να επισημάνω ότι, για τη σύνθεση του
«αφιερώματος» αυτού, διαθέσατε χρόνο αντιστρόφως ανάλογο προς τη μακρά
και σημαντική παρουσία της εβραϊκής κοινότητας στην πόλη μας.
Δευτερευόντως, να επισημάνω επίσης ότι οι νεοεισαχθείσες στο θεατρικό
πρόγραμμα των Δημητρίων παραστάσεις «Χρυσή Πόλη» και «Ραχήλ», έχουν,
αφενός, ήδη παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη κατά την περσινή θεατρική
περίοδο και, αφετέρου, οι παραγωγοί θίασοί τους δεν είχαν καν καταθέσει
αίτηση για συμμετοχή τους στο φεστιβάλ, προϋπόθεση που ίσχυσε κατά τα
άλλα ανεξαιρέτως.
Σε τρίτο χρόνο και υπό άλλες συνθήκες, θα αναρωτιόμουν πώς είναι
δυνατόν να διαμορφώνετε έναν θεατρικό κύκλο των Δημητρίων χωρίς την
παρουσία του καθ’ ύλην αρμόδιου για το θεατρικό πρόγραμμα.
Και μάλλον δεν έχει νόημα να προχωρήσω σε θεατρολογικού περιεχομένου
παρατηρήσεις, σχετικά με την αμφίβολη θεματική συνάφεια των παραστάσεων
που επιλέξατε ως προς τον τίτλο του «αφιερώματος».
Αντιλαμβάνομαι εν γένει αυτόν τον θεματικό κύκλο ως προσχηματική
εφεύρεση της τελευταίας στιγμής και δεν υπεισέρχομαι περαιτέρω στην
ουσία του.
Επί της δεοντολογίας όμως, θέλω να σας παραπέμψω στα όσα είπατε τόσο
εσείς, όσο και, με ιδιαίτερη έμφαση, και ο ίδιος ο Δήμαρχος, κατά τη
συνέντευξη Τύπου των περσινών Δημητρίων, αλλά και με άλλες αφορμές,
σχετικά με τον αναβαθμισμένο ρόλο και την ανεξαρτησία της καλλιτεχνικής
επιτροπής. Τα γεγονότα που εκθέτω πιο πάνω διαγράφουν μια κατά τη γνώμη
μου σοβαρή παρέκκλιση από ένα βασικό ζήτημα αρχής, πράγμα που με
αναγκάζει να σας υποβάλω την παραίτησή μου.
Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι έχω πλήρη συνείδηση της περιορισμένης
σημασίας που έχει η απόφασή μου αυτή, σε σχέση με το συνολικό,
κεφαλαιώδους σημασίας εγχείρημα της αλλαγής η οποία επιχειρείται στον
Δήμο της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, πιστεύω ότι και ακόμη και οι πιο μικρές
ρωγμές έχουν τη σημασία τους μακροπρόθεσμα για τη σταθερότητα και τη
διάρκεια του συνολικού οικοδομήματος.
Νομίζω, τέλος, ότι ο καθένας μας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση
να υπερασπίζεται την προσωπική και επαγγελματική του ακεραιότητα ακόμη
και στον ελάχιστο δημόσιο χώρο που του αναλογεί.
Ελπίζω ειλικρινά ότι κάποτε η Θεσσαλονίκη θα αποκτήσει έναν σύγχρονο
και δυναμικό φεστιβαλικό θεσμό, που θα λειτουργεί με ανεξαρτησία και
διαφάνεια, αποκλειστικά με καλλιτεχνικά κριτήρια, κατά το πρότυπο
αντίστοιχων επιτυχημένων ελληνικών και ευρωπαϊκών διοργανώσεων.
Με τιμή,
Ιφιγένεια Ταξοπούλου
Θεατρολόγος-Φιλόλογος
Γενική Γραμματέας του ευρωπαϊκού θεατρικού δικτύου Mitos21
Αναδημοσίευση από Parallaxi
Αντί για σχόλιο δημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο του Γιάννη Θ. Κεσσόπουλου από το Thinkfree.gr
«Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι έχω πλήρη συνείδηση της περιορισμένης σημασίας που έχει η απόφασή μου αυτή, σε σχέση με το συνολικό, κεφαλαιώδους σημασίας εγχείρημα της αλλαγής η οποία επιχειρείται στον Δήμο της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, πιστεύω ότι και ακόμη και οι πιο μικρές ρωγμές έχουν τη σημασία τους μακροπρόθεσμα για τη σταθερότητα και τη διάρκεια του συνολικού οικοδομήματος. Νομίζω, τέλος, ότι ο καθένας μας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να υπερασπίζεται την προσωπική και επαγγελματική του ακεραιότητα ακόμη και στον ελάχιστο δημόσιο χώρο που του αναλογεί».
Αυτά κράτησα και συγκράτησα από την επιστολή παραίτησης της (πρώην πια) υπεύθυνης για τον θεατρικό προγραμματισμό των 47ων Δημητρίων προς τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού και τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Τα υπόλοιπα είναι λίγο ή πολύ γνωστά ως τρόπος λειτουργίας για μια δημοτική αρχή, γι’ αυτό εξάλλου βρίσκω πολύ λογικό ότι ο Αντιδήμαρχος δεν απάντησε επί της ουσίας –αντιθέτως, μάλιστα, ευχαρίστησε την παραιτηθείσα για τις υπηρεσίες που προσέφερε. Ενδεχομένως εννοεί το χέρι βοηθείας που του δίνει για να κόψει το ρουσφέτι στα Δημήτρια, γιατί είναι κάτι παραπάνω (προκύπτει εμμέσως πλην σαφώς από την επιστολή παραίτησης) από βέβαιο ότι κι αυτόν δεν τον άφησαν να κάνει τη δουλειά του όπως ήθελε -η “θυσία” μιας Ιφιγένειας ανέκαθεν γύριζε τον άνεμο σε ούριο. Γιατί το να κόψεις το ρουσφέτι είναι πιο δύσκολο κι απ’ το να κόψεις το τσιγάρο. Κι ως γνωστόν, ο κυρ Γιάννης καπνίζει σαν… Κανέλλη. Είναι χρόνια νοοτροπία, την κατήγγειλε και ο νυν Αντιδήμαρχος από τα «πεζοδρόμια» ακόμη, όταν διέσχιζε τη λεωφόρο προς την εξουσία, μαζί και όλη η «Πρωτοβουλία», η παράταξη δηλαδή του Γ. Μπουτάρη (κι ας ήξεραν όλοι πως σχεδόν σύσσωμη η τότε αντιπολίτευση κάτι βόλευε στο καλάθι των Δημητρίων). Σημαία είχαν κάνει το θέμα των Δημητρίων στα πολιτιστικά. Τότε που μιλούσαν για την ανάγκη να υπάρχει καλλιτεχνική διεύθυνση. Σωστά. Φαίνεται όμως ότι για ορισμένους αυτά είναι ψιλά γράμματα. Όπως και ο πολιτισμός. Και θέλουν όχι απλώς τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού αλλά ακόμη πιο… «προχώ», τον εαυτό τους ή ακόμη και τον ίδιο το δήμαρχο να είναι και καλλιτεχνικός διευθυντής στα Δημήτρια. Βλέπεις είναι και οι εξαρτήσεις από τους Εβραίους (δεν έχω τίποτε μαζί τους- αντιθέτως μάλιστα), οι εξαρτήσεις από τη «Στεφανία» -κι εμείς βλέπαμε μικροί ελληνικές ταινίες αλλά δεν τρέχουμε πίσω από τη Ζωίτσα γι’ αυτόγραφο…
Και οι επιτροπές, λοιπόν, που ορίστηκαν από τον Αντιδήμαρχο, παραμένουν «περιορισμένης ευθύνης», όπως καταγγέλθηκε και δεν διαψεύστηκε. Ελεγχόμενες κατά πως βολεύει. Και τελικά, αποδεικνύεται πάλι, ότι το ζητούμενο είναι πώς οι διοικούντες θα εφαρμόσουν στην πράξη πολιτικές που σε άλλες χώρες (ή και σε άλλες πόλεις) είναι αυτονόητες. Και που πλέον τις γνωρίζουμε, τις αποδεχόμαστε, τις θέλουμε και για τη Θεσσαλονίκη.
Θέλω, λοιπόν, να κρατήσω μόνο αυτά τα λόγια της παραιτηθείσας (στην οποία, παρεπιπτόντως, αξίζει τουλάχιστον ένα μπράβο για τα λόγια αυτά και για την κίνησή της). Γιατί πάνω απ’ όλα είναι θέμα νοοτροπίας, όχι προσώπων. Της διοίκησης και των διοικουμένων. Κι αυτών που υποκύπτουν σε εκπρόθεσμα αιτήματα κι αυτών που ζητούν εκπρόθεσμα χατίρια. Κρατώ αυτά τα λόγια γιατί μου άρεσαν οι λέξεις συνείδηση, μικρές ρωγμές, ακεραιότητα. Δεν τις ακούμε πια συχνά. Εξέλιπαν από το δημόσιο λόγο. Εδώ που φτάσαμε όμως δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλες ελαστικές συνειδήσεις, για άλλες ανοχές και ευλυγισίες, για άλλες εκπτώσεις προσωπικές. Όλα πια είναι κατεπείγοντα. Από το υψηλότερο ως το χαμηλότερο επίπεδο. Το τιμόνι πρέπει να στρίψει απότομα, όχι χαλαρά. Αλλιώς δεν θα αποφύγουμε το παγόβουνο κι ας το έχουμε δει από ώρα.
Κι επειδή μιλάμε για πολιτισμό και για μεγάλο φεστιβάλ, κι επειδή ο πολιτισμός, τα μεγάλα φεστιβάλ και τα Δημήτρια θα μπορούσαν να προσφέρουν αναπτυξιακά στη Θεσσαλονίκη, τα Δημήτρια έχουν ακόμη πολύ δρόμο για να γίνουν μεγάλα. Το έντυπο αθηναϊκό κατεστημένο μπορεί να βοηθήσει αλλά δεν αρκεί. Όπως δεν αρκούν και τα street events. Τρόποι υπάρχουν. Σαφώς. Δε χρειάζεται καν να ανακαλύψουμε την Αμερική. Πολιτική βούληση χρειάζεται. Και πίστη ότι πραγματικά ο πολιτισμός δεν εξαντλείται στις δημόσιες σχέσεις, αλλά μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στη ζωή της πόλης. Ο ορισμός πραγματικής καλλιτεχνικής διεύθυνσης θα ήταν ένα βήμα, υπό την έννοια των ανθρώπων που γνωρίζουν το αντικείμενο και το πως αυτό μπορεί να αναπτυχθεί. Το ξεκαθάρισμα της φυσιογνωμίας των Δημητρίων είναι το δεύτερο, δηλαδή αν θέλουμε φεστιβάλ λίγο απ’ όλα, εξειδικευμένο, τοπικό, ενδιάμεσο. Από κει και πέρα, δε θέλει… άγχος. Άγχος να ικανοποιηθούν οι εκπρόθεσμοι και πλαγιοκοπούντες. Ούτως ή άλλως, για μια σημαντική μερίδα των πολιτών που πλέον ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις, τα ρουσφέτια πλέον μόνο πολιτικό κόστος έχουν.
«Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι έχω πλήρη συνείδηση της περιορισμένης σημασίας που έχει η απόφασή μου αυτή, σε σχέση με το συνολικό, κεφαλαιώδους σημασίας εγχείρημα της αλλαγής η οποία επιχειρείται στον Δήμο της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, πιστεύω ότι και ακόμη και οι πιο μικρές ρωγμές έχουν τη σημασία τους μακροπρόθεσμα για τη σταθερότητα και τη διάρκεια του συνολικού οικοδομήματος. Νομίζω, τέλος, ότι ο καθένας μας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να υπερασπίζεται την προσωπική και επαγγελματική του ακεραιότητα ακόμη και στον ελάχιστο δημόσιο χώρο που του αναλογεί».
Αυτά κράτησα και συγκράτησα από την επιστολή παραίτησης της (πρώην πια) υπεύθυνης για τον θεατρικό προγραμματισμό των 47ων Δημητρίων προς τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού και τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Τα υπόλοιπα είναι λίγο ή πολύ γνωστά ως τρόπος λειτουργίας για μια δημοτική αρχή, γι’ αυτό εξάλλου βρίσκω πολύ λογικό ότι ο Αντιδήμαρχος δεν απάντησε επί της ουσίας –αντιθέτως, μάλιστα, ευχαρίστησε την παραιτηθείσα για τις υπηρεσίες που προσέφερε. Ενδεχομένως εννοεί το χέρι βοηθείας που του δίνει για να κόψει το ρουσφέτι στα Δημήτρια, γιατί είναι κάτι παραπάνω (προκύπτει εμμέσως πλην σαφώς από την επιστολή παραίτησης) από βέβαιο ότι κι αυτόν δεν τον άφησαν να κάνει τη δουλειά του όπως ήθελε -η “θυσία” μιας Ιφιγένειας ανέκαθεν γύριζε τον άνεμο σε ούριο. Γιατί το να κόψεις το ρουσφέτι είναι πιο δύσκολο κι απ’ το να κόψεις το τσιγάρο. Κι ως γνωστόν, ο κυρ Γιάννης καπνίζει σαν… Κανέλλη. Είναι χρόνια νοοτροπία, την κατήγγειλε και ο νυν Αντιδήμαρχος από τα «πεζοδρόμια» ακόμη, όταν διέσχιζε τη λεωφόρο προς την εξουσία, μαζί και όλη η «Πρωτοβουλία», η παράταξη δηλαδή του Γ. Μπουτάρη (κι ας ήξεραν όλοι πως σχεδόν σύσσωμη η τότε αντιπολίτευση κάτι βόλευε στο καλάθι των Δημητρίων). Σημαία είχαν κάνει το θέμα των Δημητρίων στα πολιτιστικά. Τότε που μιλούσαν για την ανάγκη να υπάρχει καλλιτεχνική διεύθυνση. Σωστά. Φαίνεται όμως ότι για ορισμένους αυτά είναι ψιλά γράμματα. Όπως και ο πολιτισμός. Και θέλουν όχι απλώς τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού αλλά ακόμη πιο… «προχώ», τον εαυτό τους ή ακόμη και τον ίδιο το δήμαρχο να είναι και καλλιτεχνικός διευθυντής στα Δημήτρια. Βλέπεις είναι και οι εξαρτήσεις από τους Εβραίους (δεν έχω τίποτε μαζί τους- αντιθέτως μάλιστα), οι εξαρτήσεις από τη «Στεφανία» -κι εμείς βλέπαμε μικροί ελληνικές ταινίες αλλά δεν τρέχουμε πίσω από τη Ζωίτσα γι’ αυτόγραφο…
Και οι επιτροπές, λοιπόν, που ορίστηκαν από τον Αντιδήμαρχο, παραμένουν «περιορισμένης ευθύνης», όπως καταγγέλθηκε και δεν διαψεύστηκε. Ελεγχόμενες κατά πως βολεύει. Και τελικά, αποδεικνύεται πάλι, ότι το ζητούμενο είναι πώς οι διοικούντες θα εφαρμόσουν στην πράξη πολιτικές που σε άλλες χώρες (ή και σε άλλες πόλεις) είναι αυτονόητες. Και που πλέον τις γνωρίζουμε, τις αποδεχόμαστε, τις θέλουμε και για τη Θεσσαλονίκη.
Θέλω, λοιπόν, να κρατήσω μόνο αυτά τα λόγια της παραιτηθείσας (στην οποία, παρεπιπτόντως, αξίζει τουλάχιστον ένα μπράβο για τα λόγια αυτά και για την κίνησή της). Γιατί πάνω απ’ όλα είναι θέμα νοοτροπίας, όχι προσώπων. Της διοίκησης και των διοικουμένων. Κι αυτών που υποκύπτουν σε εκπρόθεσμα αιτήματα κι αυτών που ζητούν εκπρόθεσμα χατίρια. Κρατώ αυτά τα λόγια γιατί μου άρεσαν οι λέξεις συνείδηση, μικρές ρωγμές, ακεραιότητα. Δεν τις ακούμε πια συχνά. Εξέλιπαν από το δημόσιο λόγο. Εδώ που φτάσαμε όμως δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλες ελαστικές συνειδήσεις, για άλλες ανοχές και ευλυγισίες, για άλλες εκπτώσεις προσωπικές. Όλα πια είναι κατεπείγοντα. Από το υψηλότερο ως το χαμηλότερο επίπεδο. Το τιμόνι πρέπει να στρίψει απότομα, όχι χαλαρά. Αλλιώς δεν θα αποφύγουμε το παγόβουνο κι ας το έχουμε δει από ώρα.
Κι επειδή μιλάμε για πολιτισμό και για μεγάλο φεστιβάλ, κι επειδή ο πολιτισμός, τα μεγάλα φεστιβάλ και τα Δημήτρια θα μπορούσαν να προσφέρουν αναπτυξιακά στη Θεσσαλονίκη, τα Δημήτρια έχουν ακόμη πολύ δρόμο για να γίνουν μεγάλα. Το έντυπο αθηναϊκό κατεστημένο μπορεί να βοηθήσει αλλά δεν αρκεί. Όπως δεν αρκούν και τα street events. Τρόποι υπάρχουν. Σαφώς. Δε χρειάζεται καν να ανακαλύψουμε την Αμερική. Πολιτική βούληση χρειάζεται. Και πίστη ότι πραγματικά ο πολιτισμός δεν εξαντλείται στις δημόσιες σχέσεις, αλλά μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στη ζωή της πόλης. Ο ορισμός πραγματικής καλλιτεχνικής διεύθυνσης θα ήταν ένα βήμα, υπό την έννοια των ανθρώπων που γνωρίζουν το αντικείμενο και το πως αυτό μπορεί να αναπτυχθεί. Το ξεκαθάρισμα της φυσιογνωμίας των Δημητρίων είναι το δεύτερο, δηλαδή αν θέλουμε φεστιβάλ λίγο απ’ όλα, εξειδικευμένο, τοπικό, ενδιάμεσο. Από κει και πέρα, δε θέλει… άγχος. Άγχος να ικανοποιηθούν οι εκπρόθεσμοι και πλαγιοκοπούντες. Ούτως ή άλλως, για μια σημαντική μερίδα των πολιτών που πλέον ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις, τα ρουσφέτια πλέον μόνο πολιτικό κόστος έχουν.
