Για την πόλη, τα τείχη της αποτελούσαν την οχύρωσή της κατά τη
βυζαντινή περίοδο της ιστορίας της. Τα εναπομείναντα τμήματα των τειχών
έχουν σήμερα μοναδική αρχαιολογική και αρχιτεκτονική σημασία. Είναι
χτισμένα με πέτρες και κονίαμα, αλλά και με επαναλαμβανόμενες σειρές από
πλατιές οριζόντιες ζώνες από τούβλα. Σε μερικά τμήματα εκτός από τις
ζώνες με τούβλα υπάρχουν και επαναλαμβανόμενα τυφλά
τόξα πλινθόκτιστα,
ενώ αλλού ολόκληρη η κατασκευή είναι με τούβλα. Την περίοδο της
Τουρκοκρατίας οικοδομήθηκε μέρος των τειχών με απλούς πλίνθους. Σε
κάποια σημεία σώζεται ένα μικρό μέρος του τείχους σε απόσταση 4-6 μέτρων
από το βασικό τείχος και ονομάζεται προτείχισμα.
Αυτά λέει η ιστορία, μεταξύ άλλων, αλλά η ιστορία φαίνεται πως δεν
βαραίνει όλους μας εξίσου. Ούτε όλοι μάθαμε να τη σεβόμαστε. Και σ΄αυτό
δεν φταίει μόνο ο ανίδεος κάτοικος αυτής της πόλης, αλλά περισσότερο η
πολιτεία που αδιαφορεί ή κάνει τα στραβά μάτια. Δεν ξέρω ποιο απ΄τα δυο
ισχύει στην προκειμένη περίπτωση...
Πάνω από την Πλατεία Μουσχουντή, βόρεια της παλιάς λαχαναγοράς, η
Ελένη Βράκα έπεσε πάνω σ΄αυτό το μικρό αυθαίρετο που φιλοδοξεί να
μετατραπεί σε τεράστιο σκουπιδότοπο και ήδη εμφανίζει λαμπρές
προοπτικές. Ο ιδιοκτήτης έκτισε το σπιτάκι του πάνω στο τείχος. Για την
ακρίβεια το πίσω μέρος του σπιτιού του ΕΙΝΑΙ το τείχος.
Αφού μπορούσε ο χριστιανός, γιατί να μην γλυτώσει κόπο, χρόμο και
κάποια από τα κατασκευαστικά υλικά; Η θέση περίφημη καθώς τα νώτα του
προφυλάσσονται (αφού φρόντισαν κάποιοι παλιοί και ξεχασμένοι κάτοικοι
της πόλης για την οχύρωσή του). Μην πηγαίνει κι άχρηστο το τείχος... Την
πρόσοψη κρατά μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα ένα καλαίσθητο πανό:
“Car battery, Unlimited energy” (σαν απειλή μου σκούγεται).
Θεώρησε, επίσης αυτονόητο ότι μπροστά σ΄αυτά τα “χορταριασμένα
γκρεμίδια” κανείς δεν θα πρόσεχε την μάντρα υλικών που δημιούργησε στην
αυλή του. Και τι μάντρα... εδώ πωλούνται πάσης φύσεως υλικά.
Νιώθοντας ακόμα πιο τυχερός εκμεταλλεύτηκε την τοποθεσία με τα μύρια
πλεονεκτήματα, αφού δίπλα ακριβώς στην αυλή του και αριστερά έχει
δημιουργηθεί ένας μικρός σκουπιδότοπος πολύ χρήσιμος για τη γειτονιά.
Έτσι δεν χρειάζεται να πάει μακριά όταν ξεσκαρτάρει το υλικό του. Πολύ
βολικά, ό,τι δεν ανακυκλώνεται ώστε να μπορεί να πουληθεί, τα βγάζει έξω
από την αυλή του, στοιβαγμένα "προσεκτικά" στο τείχος (να μην είναι και
μες στη μέση του δρόμου).
Και καλά εκείνος σκέφτηκε τη βόλη του... Οι υπόλοιποι τι σκέφτονται
όταν τον βλέπουν; Η πολιτεία βολεύτηκε κι αυτή στην άφεση αμαρτιών του
κάθε πικραμένου; Ή αγνοεί πλήρως την κατάσταση των πολύτιμων μνημείων
της; Στην τελική δεν έχει σημασία τι απ΄τα δυο συμβαίνει.
Η Θεσσαλονίκη έχασε ένα μεγάλο μέρος της αρχιτεκτονικής της
κληρονομιάς λόγω ολιγωρίας και έλλειψης σχεδιασμού. Τα μνημεία της
βρέθηκαν να ασφυκτιούν ανάμεσα σε άναρχη και άσχημη δόμηση. Τα μνημεία,
τα οποία, θυμίζουμε, αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά, όχι μόνο δική μας.
Πολλά από αυτά είναι σήμερα επισκέψιμα άνευ προγράμματος και αφήνονται
στην τύχη τους. Εικόνες σαν αυτές που τράβηξε η Ελένη Βράκα είναι ντροπή
για όλους μας και δεν υπάρχει δικαιολογία καμιά. Είναι καιρός να
ασχοληθούμε με το “πρόσωπο” της πόλης σήμερα ώστε να σταθεί αντάξιο της
ιστορίας που κουβαλά. Αρκετά το μουτζουρώσαμε και το βεβηλώσαμε.
H διάσωση των μνημείων της ιστορίας της δεν εναπόκειται στην
παραξενιά μερικών γραφικών αρχαιολόγων. Είναι καθήκον όλων μας να τα
διατηρήσουμε και να τα αναδείξουμε με τον καλύτερο τρόπο, αν θέλουμε η
πόλη να γίνει, μεταξύ άλλων, και αγαπημένος τόπος προορισμού για τους
ξένους επισκέπτες. Η μεγάλη της προίκα δεν είναι μόνο τα ωραία καφέ και
εστιατόρια, ούτε η ερωτική της ατμόσφαιρα... είναι η ιστορία της. Και η
διατήρηση των πολύτιμων αρχαιοτήτων που υφίστανται ή έρχονται στο φως
ακόμα και σήμερα πρέπει κάποτε να γίνει το πρώτο μέλημα όλων μας.
