Η Θεσσαλονίκη έχει έναν μοναδικό ρόλο στην Ευρώπη. Είναι η
μοναδική ευρωπαϊκή πόλη - ζωντανός κρίκος που συνδέει την σύγχρονη Ευρώπη με το
βυζαντινό παρελθόν της Ιστορίας της, που είναι κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας.
Και τα ευρήματα στον σταθμό Μετρό στη Βενιζέλου είναι τα σημαντικότερα
τεκμήρια της βυζαντινής ευρωπαϊκής Ιστορίας. Αυτόν τον χαρακτήρα της πόλης μας,
αυτήν της την κληρονομιά πολλαπλά αξιοποιήσιμη (πολιτιστικά, ιστορικά,
πολιτικά, τουριστικά) στο παρόν και στο μέλλον δεν πρέπει να την υποτιμήσουμε
πόσω μάλλον να την καταστρέψουμε. Είναι κάποια από τα σημαντικά που είπε
για τα ευρήματα ο Πάολο Οντορίκο, Διευθυντής Σπουδών στην Σχολή Ανώτατων
Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες των Παρισίων και ιδρυτής του Κέντρου
Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Νοτιοανατολικών Ευρωπαϊκών Σπουδών. Εξαιρετικός.
Καίριος, σαφής και ουσιαστικός.
Η κατασκευή του Μετρό υπήρξε αφορμή για την αποκάλυψη, στα
σημεία όπου προβλέπονται οι στάσεις του, σημαντικών αρχαιοτήτων που
αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα της πόλης και την εξέχουσα θέση της από τους
πρώτους αιώνες της ίδρυσή της έως τον 19ο αιώνα, κυρίως όμως κατά τη
Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. Αν και δαπανήθηκε χρόνος και χρήμα για την
αποκάλυψη, την περισυλλογή και την αποτύπωση αυτών των αρχαιοτήτων, δυστυχώς
δεν στάθηκε δυνατό να διατηρηθεί για ανάδειξη στο έργο του Μετρό, ένα τμήμα
αυτών των ευρημάτων
in situ.
Αντίθετα, παρά την άποψη των
αρχαιολόγων για τη σημασία των ευρημάτων και την αναγκαιότητα της ανάδειξής
τους, η αδιαφορία από μέρους των κυβερνητικών αρμοδίων και της Εταιρείας για
την ιστορία και την προβολή της πόλης μας, οδήγησε στην απόφαση για την καταστροφή
ή την κατάχωση όλων των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν μέχρι σήμερα –
Σιντριβάνι, Αγίας Σοφίας, Εκθεση. Αποκορύφωση αυτής της στάσης αποτελεί η
πρόσφατη απόφαση του ΚΑΣ, που παρά την αντίθετη εισήγηση της 9ης ΕΒΑ,
γνωμοδότησε για την αποξήλωση των σημαντικών ευρημάτων της ανασκαφής στο
σταθμό της Βενιζέλου, του αρχαίου δρόμου δηλαδή της Βυζαντινής και Ρωμαϊκής
Θεσσαλονίκης και των εκατέρωθεν κτηρίων της, σε μήκος 76 μέτρων και την εκ νέου
συναρμολόγηση τμήματος αυτών έξω από το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης,
στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά, γεγονός που έχει ήδη εγείρει διαμαρτυρίες σε όλα τα
επίπεδα- Δήμος Σταυρούπολης, Δήμος Θεσσαλονίκης.
Η απόφαση μεταφοράς των
ευρημάτων:
1. Αφαιρεί από αυτά το πιο μεγάλο
μέρος της σημασίας τους, καθώς τα απομονώνει από τον φυσικό τους χώρο και
αναιρεί τη λειτουργία τους.
2. Είναι έργο δαπανηρό, αν
εκτελεστεί σωστά, και δεν εγγυάται ένα επιτυχές αποτέλεσμα.
3. Στερεί την πόλη από ένα μοναδικό
αξιοθέατο μέσα στον ιστορικό της πυρήνα, το οποίο, με την κατάλληλη
εκμετάλλευση, μπορεί να αποβεί πόλος έλξης επισκεπτών για το εμπορικό κέντρο
της Θεσσαλονίκης που πλήγηκε σκληρά από την κατασκευή του μετρό.
Κυρίως όμως, η απόφαση της απομάκρυνσης και των τελευταίων αρχαίων που βρέθηκαν
στο έργο προσβάλλει την ιστορική συνείδηση και την αγάπη των πολιτών για την
πόλη τους.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης
καλεί όλους τους φορείς που εκφράζουν τις πνευματικές και επιστημονικές
δυνάμεις της πόλης, την Δημοτική Αρχή, τους σκεπτόμενους πολίτες που
ενδιαφέρονται για την τύχη της πόλης τους, να πάρουν δημόσια θέση.
Ζητεί από όλους να απαιτήσουν από το Υπουργείο Πολιτισμού
και την εταιρεία ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ να ασχοληθούν σοβαρά και να εξαντλήσουν κάθε
τεχνική δυνατότητα, ώστε να διατηρηθεί και να αναδειχθεί, σε συνδυασμό με την
κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου, ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος των
αρχαιοτήτων in situ.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης έχει τη βεβαιότητα ότι
με την εποικοδομητική στάση και τη συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων θα γίνει
δυνατή η διατήρηση και ανάδειξη των μοναδικών αυτών ευρημάτων στο σημείο
ανασκαφής και ο Σταθμός Βενιζέλου θα μετατραπεί σε υπόδειγμα των έργων
υποδομής στην πόλη και όχι παράδειγμα προς αποφυγή.
ΘΕΣΗ -
ΑΠΑΝΤΗΣΗ του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη, π. προέδρου του ΣΑΘ:
Συμφωνώ και χαίρομαι με την απόφαση του
ΣΑΘ, που σας αποστέλλω, γιατί ακόμη μια φορά οι αρχιτέκτονες της
Θεσσαλονίκης πήραν θέση για ένα μείζον ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς!
Χαίρομαι ακόμα περισσότερο γιατί ανεπηρέαστος κι εγώ διατύπωσα και ανάρτησα
στο διαδίκτυο πριν μερικές ημέρες μια ανάλογη θέση υπέρ της
διατήρησης των ευρημάτων στον τόπο που βρέθηκαν. Άλλωστε σε πρωτοβουλία αρχιτεκτόνων, πριν
40 χρόνια, οφείλεται και η διάσωση του νοτίου τμήματος του Γαλεριανού κτιριακού
συγκροτήματος της πλατείας Ναβαρίνου.
Δικαιούμαι επομένως να ευελπιστώ και να περιμένω θέση,
ανάλογη, από το ΣΑΘ για την ακύρωση της καταστροφικής
εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι ο ΣΑΘ θα σταθεί
αντίθετος σε θέσεις, όπως αυτή η ατεκμηρίωτη του δημάρχου Θεσσαλονίκης
κ. Μπουτάρη που ονοματίζει την καταστροφή "επένδυση".
Πολύγυρος 20-2-2013
