Ειδική εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Αρχιτεκτονικής διοργάνωσε το ΤΕΕ/ΤΚΜ, όπου απονεμήθηκαν τα βραβεία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που προκήρυξε το ΤΕΕ με θέμα «οι Αρχιτέκτονες αλλάζουν την πόλη», το οποίο αποτελεί και το κεντρικό θέμα της UIA, για το έτος 2012 ("Architects are citychangers").
Τα τρία βραβεία που απονεμήθηκαν είναι τα εξής:
Α΄ ΒΡΑΒΕΙΟ: ΕΥΔΟΞΙΑ ΠΑΠΑΛΙΟΥΡΑ
ΔΥΟ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ - ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΗΠΟ "ΤΣΕΠΗΣ"
Το επιλεγμένο οικόπεδο βρίσκεται στην ανατολική Θεσσαλονίκη, επί της οδού Δελφών. Το μέγεθός του είναι περίπου 380,00τ.μ. (διαστάσεων
περίπου 19,00μ.*20,00μ.) και είναι ανοικτό προς το δρόμο, όπου υπάρχει μία στάση λεωφορείου. Εκατέρωθεν, έχει σκληρά όρια (σόκορα πολυκατοικιών), ενώ η πίσω πλευρά του συνορεύει, με τοιχίο, με έναν αρκετά πολύπλοκο ακάλυπτο χώρο με πολλά επίπεδα και διαχωριστικούς τοίχους. Η ύπαρξη πολλών δέντρων (αείλανθοι και κοινές ακακίες) προσδίδει στο χώρο μία ξεχωριστή αίσθηση κρυμμένου κήπου ή πράσινης όασης μέσα στο τσιμέντο. Η προσέγγιση του χώρου (αντιληπτικότητα) είναι ενδιαφέρουσα, γιατί από μακριά φαίνονται μόνο οι μάζες των δέντρων που ξεπροβάλλουν, πιεσμένες ασφυκτικά, ανάμεσα στα κτήρια. Πλησιάζοντας, αρχίζει ο περιπατητής να αντιλαμβάνεται ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει στη δομημένη συνέχεια του δρόμου, ένα "κενό", μία εσοχή, μία σφήνα. Όταν φτάσει πια μπροστά στον κρυμμένο τόπο έχει έναν "πληγωμένο κήπο" με πολύ πράσινο, αλλά γεμάτο σκουπίδια. Δυστυχώς, η ύπαρξη αχρησιμοποίητων "αστικών θραυσμάτων" είναι συχνό φαινόμενο στο πλέγμα της Θεσσαλονίκης. Όλοι αυτοί οι εν δυνάμει ελεύθεροι -πράσινοι χώροι έχουν έντονο κρυμμένο δυναμικό.
Η βασική ιδέα είναι η δημιουργία ενός μικρού κήπου (σε δύο εκδοχές), ενός κήπου "τσέπης", με σαφή αναφορά στους κοινοτικούς κήπους (community gardens) και στα πάρκα "τσέπης" (pocket parks) της Νέας Υόρκης, ανοικτού σε όλους, αλλά συγχρόνως κρυμμένος, σαν μία προστατευμένη φωλιά, μια πράσινη αστική εσοχή. Ο σκοπός του σχεδιασμού είναι να αποτελέσει ο εν λόγω χώρος ένα αναπάντεχο σημείο στάσης στη διαδρομή της Δελφών, μία πράσινη "σφήνα" ανάπαυσης - περισυλλογής μέσα στο δομημένο περιβάλλον. Ένας διερχόμενος θα μπορούσε να αντιληφθεί το σχεδιασμένο ελεύθερο χώρο ως προέκταση της υφιστάμενης διπλανής στάσης λεωφορείου, δηλαδή ως χώρο αναμονής - ξεκούρασης. Ενώ κάποιος περίοικος θα είχε τη δυνατότητα να διαβάσει ένα βιβλίο ή να βγάλει το σκύλο του βόλτα. Βασικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμού είναι εύκολη πρόσβαση, ενδιαφέρουσα αντιληπτικότητα, ικανοχωρητικότητα, πολυδιάστατη λειτουργία, ποιότητα τοπόσημου.
Β΄ ΒΡΑΒΕΙΟ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΒΕΓΛΙΡΗΣ
Συλλογικός ακάλυπτος
Ως στόχος της παρούσας πρότασης διαμορφώνεται η δημιουργία ευκαιριών συσχετισμού μεταξύ του ακαλύπτου χώρου ενός οικοδομικού τετραγώνου της Θεσσαλονίκης και των υπολοίπων χώρων όπως επίσης και η ήπια εισαγωγή αστικών ποιοτήτων χωρίς να ακυρωθεί ο ιδιωτικός του χαρακτήρας.
Βιοκλιματική προσέγγιση
Πέρα από τα σημεία γύρω από τον ακάλυπτο, τα οποία διαμορφώνονται προκειμένου να αξιοποιήσουν την επαφή τους με αυτόν γίνεται μια προσπάθεια διαμόρφωσης μιας ακόμα δυνατότητας συσχετισμού, η οποία θα απευθύνεται στο σύνολο των κατοίκων του οικοδομικού τετραγώνου.
Η δυνατότητα αυτή αφορά στη θερμική άνεση των κατοικιών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η οποία θα επιτυγχάνεται μέσα από διατάξεις που θα τοποθετηθούν στον ακάλυπτο.
Ειδικότερα προτείνεται η τοποθέτηση δεξαμενών στις οποίες θα συλλέγονται τα όμβρια ύδατα, κάτω από τα σκληρά δάπεδα του κατώτερου τμήματος του ακαλύπτου. Μέσα από θυρίδες αερισμού θα περνά αέρας ο οποίος θα ψύχεται μέσα από την επαφή του με το νερό. Ο ψυχρός αέρας , στη συνέχεια, εισάγεται στο εσωτερικό των κτιρίων με τη βοήθεια των ήδη υφιστάμενων καμινάδων στο εσωτερικό της κάθε κατοικίας.
Οι υπάρχουσες καμινάδες μετατρέπονται σε ηλιακές καμινάδες μέσα από μια προσαρμογή των υλικών τους. στην ουσία η πήλινη απόληξη των καμινάδων αντικαθίσταται από μια χάλκινη εγκιβωτισμένη σε γυάλινο κουβούκλιο, το οποίο φέρει μια θυρίδα στην κορυφή του. Η θερμοκρασία που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της χάλκινης απόληξης θερμαίνει τον αέρα ο οποίος εξάγεται από τη θυρίδα δημιουργώντας στιγμιαία ένα κενό αέρος, το οποίο ρουφά των αέρα που βρίσκεται μέσα στις κατοικίες μέσα από τις καμινάδες τους. κατά αυτόν τον τρόπο ο δροσερός αέρας από τις δεξαμενές εισάγεται στο εσωτερικό του οικοδομικού τετραγώνου.
Η παρούσα σύνθεση συνιστά τελικά ένα χωρικό τεχνούργημα δροσισμού του οικοδομικού τετραγώνου, η οποία ωθεί τους κατοίκους που επιθυμούν να επωφεληθούν από αυτή σε μια συλλογική αντίληψη του κτακερματισμένου ακαλύπτου.
Γ΄ ΒΡΑΒΕΙΟ: ΕΥΑΝΘΙΑ ΜΟΣΤΡΟΥ
Τεχνική Έκθεση
Εάν η πόλη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, τότε τα κτίρια αποτελούν τα αδιαμφισβήτητα κύτταρά της. Έτσι, όταν η πλειοψηφία των κτιρίων είναι ενεργοβόρα και ακαλαίσθητα, τότε και η ίδια η πόλη «πάσχει», όντας αφιλόξενη για κατοίκους, αλλά και επισκέπτες. Και, παρά τις κατά τόπους - μικρότερες ή μεγαλύτερες - «χειρουργικές» επεμβάσεις, αυτή παραμένει «ασθενής» και οι ελπίδες εξυγίανσής της όνειρο απατηλό.
Στην κατεύθυνση αυτή, η παρούσα μελέτη διερευνά τις δυνατότητες ενεργειακής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων του αστικού ιστού, καθώς η επανάχρηση αντιβαίνει στην αστική διάχυση, εξασφαλίζοντας πολλαπλά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη. Παράλληλα, αποδεικνύεται μοναδική ευκαιρία αναθεώρησης της μορφής της σύγχρονης ελληνικής πόλης.
Επιλέγεται «τυχαία» μία πολυκατοικία της δεκαετίας του 1960 στην οδό Β. Όλγας, στο Νέο Φάληρο Θεσσαλονίκης. Χαρακτηριστικά της - κοινά στα περισσότερα αστικά κτίρια - η παλαιότητα της κατασκευής, η απουσία θερμομόνωσης, η υπερπληθώρα ανοιγμάτων, η διάσπαση του κελύφους και, τελικά, η παντελής έλλειψη ... αρχιτεκτονικής.
Διακρίνονται έξι επιμέρους στόχοι - παρεμβάσεις, ως αποτέλεσμα κατάλληλου επανασχεδιασμού:
Ø Κέλυφος : επένδυση με θερμομονωτικό υλικό και δημιουργία θερμοκηπίων το χειμώνα.
Ø Φυσικός φωτισμός : επαναχωροθέτηση, κλιμακωτή αύξηση και αντικατάσταση των ανοιγμάτων, καθώς και διάνοιξη του κλιμακοστασίου.
Ø Συμπαγότητα : μερική αναδιοργάνωση του εσωτερικού, επαναπροσδιορισμός των εξωστών και «συμπλήρωση» του όγκου με υαλοπετάσματα.
Ø Δώμα & σύστημα ΑΠΕ : φύτευση του δώματος και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
Ø Φυσικός αερισμός, δροσισμός & υγιεινή : μετατροπή των θερμοκηπίων σε ηλιακές καμινάδες το καλοκαίρι και διάνοιξη θυρίδων αερισμού.
Ø Ηλιοπροστασία : σκιασμός 2 θέσεων στη δυτική και νότια όψη.
Έτσι, το «κύτταρο» αποκτά νέα μορφή, ενώ παράλληλα :
Ø εξοικονομεί πάνω από 3.000 τόνους CO2 / έτος,
Ø προσφέρει θερμική άνεση και καλύτερες συνθήκες κατοίκησης,
Ø είναι αισθητικά αρτιότερο.
Πολλαπλασιαζόμενο στις γειτονιές, «εξυγιαίνει» ολόκληρη την πόλη, η οποία, πιο πράσινη και βιώσιμη, διακρίνεται από ποικίλες αρχιτεκτονικές ποιότητες και καταφέρνει, τελικά, να απορροφά τα βλέμματα, που τόσα χρόνια την απέφευγαν συστηματικά…
