Τους διαρκείς μετασχηματισμούς
του αστικού τοπίου παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα έκθεση αρχιτεκτονικής,
που εγκαινιάζεται στις 7 Δεκεμβρίου, στο β΄ κτίριο του Μεγάρου Μουσικής
Μια
κόκκινη σκαλωσιά, που ξεδιπλώνεται σαν μοντέρνα εικαστική εγκατάσταση
εντός και εκτός του κτιρίου Μ2 του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης,
αποτελεί την πρωτότυπη εισαγωγή για μία έκθεση που θα εγκαινιαστεί την
Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου, στις 18.30, στους χώρους του.
Πρόκειται
για την έκθεση με τίτλο «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 100+. Πόλη και Αρχιτεκτονική.
Εκμοντερνισμοί και προσαρμογές», που επιχειρεί να αναδείξει εικόνες της
αρχιτεκτονικής διαδρομής της Θεσσαλονίκης από τα τέλη του 19ου ώς τις
αρχές του 21ου αιώνα. Σε διάστημα λίγο μεγαλύτερο από έναν αιώνα το
αστικό τοπίο υπέστη αλλεπάλληλους μετασχηματισμούς, η παραδοσιακή πόλη
του τέλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έδωσε τη θέση της στο σύγχρονο,
δυναμικό κι ανεξέλεγκτα επεκτεινόμενο πολεοδομικό συγκρότημα. «Η επιλογή
της σκαλωσιάς παραπέμπει στην ''υπό κατασκευή'' εικόνα της πόλης κατά
τα περισσότερα χρόνια της περιόδου εκσυγχρονισμού, που υπερβαίνει τα 100
χρόνια της λειτουργίας της στο πλαίσιο του νεοελληνικού κράτους»,
εξηγεί στον «Α» ο καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής
Σχολής του ΑΠΘ Νίκος Καλογήρου, ο οποίος έχει τη γενική επιμέλεια της
έκθεσης.
Πρόσθετο ενδιαφέρον προσδίδει στην έκθεση το γεγονός ότι
υλοποιείται στους χώρους του δεύτερου κτιρίου του ΜΜΘ, που αποτελεί ένα
από τα σημαντικότερα σημεία αναφοράς της πρόσφατης αρχιτεκτονικής
δημιουργίας στη Θεσσαλονίκη. «Είναι ένα μνημείο της μοντέρνας
αρχιτεκτονικής, χτισμένο ως γνωστόν από το διεθνούς φήμης Ιάπωνα
αρχιτέκτονα Αράτα Ισοζάκι. Δεν υπήρχε καλύτερος χώρος για να γίνει η
έκθεση», τονίζει ο κ. Καλογήρου.
Μέσα από φωτογραφίες εποχής αλλά
και σύγχρονες λήψεις, η έκθεση φιλοδοξεί να ξετυλίξει το νήμα του
αρχιτεκτονικού εκμοντερνισμού της Θεσσαλονίκης, ξεναγώντας τον επισκέπτη
στο σημερινό αστικό τοπίο και δείχνοντάς του παράλληλα πώς αυτό
προέκυψε μέσα από μία διαδρομή δεκαετιών.
Αφετηρία αποτελεί η
περίοδος πριν από το 1912, όταν επιχειρείται η εισαγωγή της ευρωπαϊκής
αρχιτεκτονικής στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας.
Ακολουθεί ο μεσοπόλεμος, με την πυρκαγιά του '17, το σχέδιο Εμπράρ, την αστική αναδιάρθρωση και την έλευση των προσφύγων.
Στη
μεταπολεμική ανοικοδόμηση με τις πολυκατοικίες της αντιπαροχής
οφείλεται η σημερινή εικόνα του πυκνοδομημένου πολεοδομικού
συγκροτήματος. Η επέκταση της Νέας Παραλίας με τις οικοδομικές μονάδες
και την παραλιακή λεωφόρο αποτέλεσε το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα του
νέου αστικού τοπίου. Η Πανεπιστημιούπολη του ΑΠΘ και ο χώρος της ΔΕΘ
διαμορφώθηκαν ως νησίδες μοντερνισμού στις παρυφές του κέντρου.
Η
περίοδος που ακολουθεί τη μεταπολίτευση σφραγίζεται από τη ραγδαία
επέκταση της πόλης, τα ρυθμιστικά σχέδια, καθώς και μία αναβίωση του
εκλεκτικισμού με την επανάχρηση ιστορικών κτιρίων.
«Η Θεσσαλονίκη
έχει μία ιδιόμορφη κατάσταση», παρατηρεί ο κ. Καλογήρου. «Αν έβλεπε
κανείς μία αντίστοιχη έκθεση για την Αθήνα, θα είχε εντελώς διαφορετική
εικόνα. Μπορεί να μην έχει τα πολλά επώνυμα και κρατικά κτίρια της
Αθήνας, όμως η Θεσσαλονίκη έχει το πολυπολιτισμικό παρελθόν της, την
ιδιαιτερότητα των κοινοτήτων της, στοιχεία που εκφράζονται και στο
σήμερα. Οι πολλές αλλαγές που υπέστη η πόλη, όπως π.χ. η πυρκαγιά του
'17 και το σχέδιο Εμπράρ, είχαν ως αποτέλεσμα η περιοχή να γίνει ένα
παλίμψηστο. Εχουμε πολύ μεγάλη παρέμβαση σε ένα υπόβαθρο που υπήρχε
Ιστορία και μνημεία».
Η έκθεση θα πλαισιωθεί από πολλές παράλληλες
εκδηλώσεις. Μεταξύ άλλων, θα γίνουν εργαστήρια αστικού σχεδιασμού με τη
συμμετοχή Ελλήνων και ξένων ειδικών, καθώς και φοιτητών, που θα
διατυπώσουν το δικό τους όραμα για την πόλη.
Η έκθεση
διοργανώνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας /Τμήμα Κεντρικής
Μακεδονίας, το Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ και το
Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Μουσειολογίας, με τη
συνεργασία του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και με τη
στήριξη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Εντάσσεται στο πρόγραμμα εορτασμού του δήμου Θεσσαλονίκης για τα 100
χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης.
Το πρόγραμμα των εγκαινίων
Στην
εκδήλωση των εγκαινίων, την Παρασκευή στις 18.30, στο ΜΜΘ, χαιρετισμούς
θα απευθύνουν οι: Αλέξανδρος Μπακατσέλος, πρόεδρος δ.σ. ΟΜΜΘ, Τάσος
Κονακλίδης, πρόεδρος ΤΕΕ/ΤΚΜ, Γιώργος Παπακώστας, πρόεδρος Τμ.
Αρχιτεκτόνων, Θεόδωρος Καράογλου, υπουργός Μακεδονίας - Θράκης,
Απόστολος Τζιτζικώστας, αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης, και Γιάννης
Μπουτάρης, δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
Τα εγκαίνια θα κάνει ο αν.
υπουργός ΠΕΚΑ Σταύρος Καλαφάτης, ενώ στη συνέχεια θα παρουσιάσουν την
έκθεση ο Νίκος Καλογήρου, καθηγητής Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, και η
Ματούλα Σκαλτσά, διευθύντρια του Διαπανεπιστημιακού Μεταπτυχιακού
Προγράμματος Μουσειολογίας του ΑΠΘ.
Στο τέλος της εκδήλωσης ο Σάκης Παπαδημητρίου θα αυτοσχεδιάσει πάνω στη σχέση μουσικής και αρχιτεκτονικής.
(Χρύσα Νάνου-Αγγελιοφόρος)
